Poradnik skierowany jest zarówno dla ucznia jak i nauczyciela. Autorki omawiają wszystkie literackie formy wypowiedzi, np. opis, opowiadanie, recenzję itd. oraz formy użytkowe, np. list motywacyjny, dedykacje, życzenia itd., przewidziane w programie nauczania w gimnazjum i w szkole ponadgimnazjalnej. Uczą, krok po kroku, jak poprawnie je redagować. Zebrały także bogaty materiał językowy do redagowania wypracowań. Podały szczegółowe kryteria oceny każdej pracy, omówiły typy błędów. Materiał instruktażowy poszerza zbiór wzorcowych wypracowań w oparciu o lekturę omawianą w szkole.
Spis treści
Słowo wstępu
Literatury wykorzystane w przykładach wypracowań szkolnych
I. Kryteria oceny wypracowań
II. Rodzaje błędów w pracy literackiej
III. Formy wypowiedzi: literackie i publicystyczno-literackie
1. Charakterystyka
Kryteria oceny charakterystyki
Plan charakterystyki
Charakterystyka porównawcza
Przykłady wstępów i zakończeń w charakterystyce
Charakterystyka w wypracowaniach szkolnych – przykłady
Co sądzę o Petroniuszu – list
Do jakich refleksji skłania mnie życie i osobowość Jacka Spolicy?
Dwie siostry – Anna i Balladyna – charakterystyka porównawcza
Jestem Papkin, lew Północy
Która panna dla rycerza? – charakterystyka porównawcza
Który z bohaterów „Syzyfowych prac” jest ci bliski i dlaczego?
Modna żona w krzywym zwierciadle satyry
Od nienawiści do przebaczenia – przedstaw bohatera literackiego, w którym dokonała się taka przemiana
Obrona Juranda
Portret człowieka współczesnego
Telimena – kobieta irytująca czy intrygująca
Postać Zygfryda de Lowe
Telimena „łowi”: Tadeusz czy Hrabia
W którą postać dziewczyny chciałabym się wcielic i dlaczego?
Witaj Drogi Flegonie!
Współczesna żona modna
Wrażliwość marzycielska czy wyrachowana egoistka?
Zosia pisze list o swoim narzeczonym
2. Opis
Kryteria oceny
Jak zredagować opis przeżyć wewnętrznych
Jak zredagować opis sytuacji
Jak zredagować opis dzieła sztuki – obrazu
Opis w wypracowaniach szkolnych – przykłady
Opis przeżyć wewnętrznych
Lot Dedala
Marcin na lekcji języka polskiego z udziałem Zygiera
Monolog Ikara
Pierwszy dzień pobytu Tadeusza w Soplicowie
Słuchałam koncertu Jankiela
Ta książka nim wstrząsnęła – „Latarnik” Henryka Sienkiewicza
Wrażenia Ligii po wizycie Winicjusza i Petroniusza
W zatrzaśniętej windzie
Opisy sytuacji i zjawisk przyrody
Burza
Niedźwiedź na ulicy
„O szyby deszcz dzwoni”
Pojedynek Zbyszka i Rotgiera
Poranek
Wzlatuję ku słońcu
Z kamerą na kuligu – „Placówka” Bolesława Prusa
Opisy dzieł sztuki
Jaką Nike widzisz w rzeźbie?
„O zła Persefono” – obraz Jana Matejki pt. „Kochanowski nad zwłokami Urszulki”
Ten obraz wywarł na mnie ogromne wrażenie
Wenus z Milo
Inne opisy
„Ach, czarownica” czy „dziwne stworzenie z mgły i galarety”? – z którym sądem o Goplanie się zgadzam?
Dworek ten z daleka przyciągał wzrok podróżnego
Jesienna szata drzew
Jesień w moim mieście – rozwiń w formie opisu słowa Leopolda Staffa
Już słyszę kroki wiosny
Mój zielony zakątek
Opis zamku Horeszków
Zaklęty urok pani zimy
Ziemia w siódmym dniu po stworzeniu świata
3. Opowiadanie
Kryteria oceny
Jak zredagować opowiadanie?
Jak to zrobić?
Opowiadanie w wypracowaniach szkolnych – przykłady
Czym jest dla mnie ojczyzna?
Dalsze losy Skawińskiego
Dwa nagie miecze
Gdy w Wigilię zwierzęta przemówiły
Jak bohaterowie „Kamieni na szaniec” Aleksandra Kamińskiego realizowali przesłania zawarte w „Testamencie moim” Juliusza Słowackiego?
Gdyby Alina została panią Kirkorową… – opowiadanie z elementami charakterystyki
Jak znalazłam przyjaciela – opowiadanie z dialogiem
Jeden dzień z moim ulubionym bohaterem literackim
Kto ona – opowiadanie z opisem na podstawie obrazu Jana Vermeera van Delfa „Czytająca list”
To mogło się zdarzyć – opowiadanie z dialogiem na podstawie „Balladyny” J. Słowackiego
List duszy do ciała w chwili rozstania
Moja klasa i supertechnika
Moja wizja powstania świata
Na arenie Koloseum – opowiadanie z opisem sytuacji
Nadchodzi lato
Najwspanialsza podróż mego życia
Podróż moich marzeń – opowiadanie twórcze z elementami opisu
Sąsiedzkie pogaduszki – opowiadanie z dialogiem
Spotkanie w domu Aulusa – kartka z pamiętnika Aulusa
Spotkanie z księżycowymi ludźmi
Telimena w „Świątyni dumania” – opowiadanie z elementami opisu i dialogiem
Uczestniczyłem w polowaniu na niedźwiedzia – opowiadanie z elementami opisu i dialogiem
W królestwie Jesieni – opowiadanie z dialogiem
W magicznym lesie – opowiadanie z opisem i dialogiem
Wyprawa do domostwa Maćka nad Maćkami – opowiadanie z opisem
Zakochałem się na nieszczęście w Świteziance
Zamieńmy się na chwilę w bogów greckich
Z legend dawnego Egiptu – opowiadanie z dialogiem
Złożyłam wizytę na Olimpie – opowiadanie z dialogiem
Zosia pisze historię swojego życia
Z wizytą w Soplicowie – opowiadanie z dialogiem
4. Rozprawka
Kryteria oceny
Jak zredagować rozprawkę?
Rozprawka w wypracowaniach szkolnych – przykłady
„Antygona wybrała swój los, Kreon został przez los pognębiony. Antygona to posąg przerastający ludzką miarę, Kreon to zwykły człowiek, pełen słabości i błędów. Jego upadek wzrusza bardziej niż tragiczna śmierć Antygony” – Czy zgadzasz się z taką oceną Antygony i Kreona?
Balladyna jako ofiara własnych ambicji czy okrutna, zimna zbrodniarka?
Czy telewizja jest pożyteczna, czy kradnie czas?
Czy Winicjusz może zaimponować współczesnemu czytelnikowi?
Dlaczego warto mieć własną biblioteczkę?
Jak późniejsze pokolenia Polaków realizowały nakaz moralny zawarty w zwrotce wiersza „Testament mój” Juliusza Słowackiego?
Jak rozumiesz tytuł powieści Stefana Żeromskiego „Syzyfowe prace”
Jaki rzeczownik jest najważniejszy dla Ciebie? Dlaczego?
Która z pięknych kobiet w „Quo vadis” jest najbliższa mojemu ideowi piękna?
Który z bohaterów „Grażyny” Adama Mickiewicza: Litawor czy Grażyna jest bliższy współczesnemu czytelnikowi?
Pieniądze – czy to wszystko?
Porywczy Ikar czy rozsądny Dedal – która postawa jest mi bliższa?
Wpływ poezji Adama Mickiewicza na tych, którzy utracili ojczyznę – w oparciu o „Syzyfowe prace” Stefana Żeromskiego i „Latarnika” Henryka Sienkiewicza
W które miejsce na Ziemi wybrałbym (wybrałabym) się i dlaczego?
5. Recenzja, sprawozdanie
Kryteria oceny
Plan sprawozdania (z filmu, przedstawienia, koncertu itp.)
Materiał językowy, słownictwo
Plan sprawozdania z lektury
Jak formułować opinie o książce?
Przykłady wstępów
Sprawozdanie – relacja
Recenzja, sprawozdanie-recenzja, sprawozdanie-relacja w wypracowaniach szkolnych – przykłady
Bezpośrednia relacja z przebiegu uroczystości dziadów
Byłem na weselu Boryny i Jagny
„Jest miłość za nic” – recenzja spektaklu teatralnego
Jestem świadkiem wydarzeń nad jeziorem Świeteź – relacja sprawozdawcy radiowego
Książka o przyjaźni, bohaterstwie i służbie
„Magiczna opowieść o miejscu, gdzie fantazja staje sie rzeczywistością”
Koncert nad koncertami
„Pan Tadeusz” – dzieło o wielkiej miłości do Ojczyzny
Po obejrzeniu spektaklu pt. „Romeo i Julia”
Wystawa pt. „Obrazy Biblii”
Wzruszyłam się, zmądrzałam, zabawiłam – sprawozdanie z musicalu „Skrzypek na dachu”
6. Jak rozróżniać formy wypowiedzi: opis, opowiadanie, rozprawka sprawozdanie
7. Wywiad
Kryteria oceny wywiadu
Jak zredagować wywiad?
Przykłady wywiadów
Każda jego wyprawa to niebezpieczeństwo i niespodzianki
„Poetą jest człowiek…”
Spotkanie z Józefem Papkiem w redakcji „Gazety Galicyjskiej”
8. Reportaż
Kryteria oceny reportażu
Jak pisać reportaż?
Przykłady reportaży
Rzym płonie
Najpiękniejsze są piątki
9. Przemówienie, inaczej Oracja
Kryteria oceny
Plan przemówienia
Uwaga!
Przykłady przemówień
„Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj”
Czy siła rozumu ludzkiego przyniosła nam szczęscie?
Mowa obronna nauczyciela fizyki
Może potrafię Cię pocieszyć, Janie
Przemówienie współczesnego człowieka do Świtezianki
„Tak niedawno żeśmy się spotkali”
Przemówienie wychowawcy na ostatnim spotkaniu
10. Esej
Plan eseju
Środki literackie wykorzystywane w eseju
Przykłady esejów
Rodzinny stół – czy taki ważny?
Widzę, przeżywam, opisuję
Za co człowiek jest, może być odpowiedzialny?
11. Notatka
Formy notatek
Przykłady różnych form notatek
IV. Użytkowe formy wypowiedzi
1. List
Kryteria oceny
list do pisarza
list otwarty
list motywacyjny
Przykładowy list motywacyjny
2. Dedykacja
Kryteria oceny
Przykłady dedykacji
3. Ogłoszenie
4. Podanie
5. Zaproszenie
6. Życzenia
Kryteria oceny
7. Życiorys – Curriculum vitae
